5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu ile ilgili yönetmelik Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından 12 Nisan 2013 tarih ve 28616 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır. Yönetmelikte lisanslı depo işletmesi ürünlerin depolanmasıyla iştigal etmek üzere anonim şirketi statüsünde kuruluşunda diğer Anonim Şirketlerde aranmayan aşağıdaki şartları sağlaması aranmaktadır. Bu şartlar:

 

• Teşekkülün ilgili olduğu Bakanlık Tarım ve Köy işleri Bakanlığına bağlı Toprak Mahsülleri Ofisi (TMO)’dan Lisans alınması,
• 1 milyon TL'den az olmamak üzere depolama kapasitesine göre Bakanlıkça belirlenen tutarda ödenmiş sermayeye sahip olunması,
• Depo kapasitesinin ürün rayiç bedelinin yüzde 15'inden az olmamak üzere bakanlıkça belirlenen tutarda lisanslı depo teminatı verilmesi,
• Ürün senetlerini imzalamaya yetkili kişi ya da kişilerin isimleri ile orijinal imzalarını ticaret sicilinde tescil ve ilan ettirilmesi,
• Lisanslı depoculuk faaliyeti kapsamında depoladığı ürünler için, yönetmelikte belirlenen rizikolara karşı sigorta yaptırmak zorunluluğu,
• Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk yapacak Anonim Şirketin fiyat tarifesini TMO’ya onaylatması,
• Lisanslı depo işletmesi, ana sözleşmesinde gösterilmek ve bakanlıkça uygun görülmek kaydıyla, depoculuk ana faaliyeti yanında; Tarım ürünlerine dayalı ya da ilişkili ticaret, Antrepoculuk, Taşıma ve nakliye, Sigorta, Sanayi tesisi kurma, işleme, Kurutma, ayıklama ve benzeri diğer konularda, faaliyet gösterebilecek bakanlıkça uygun görülmeyen faaliyetleri yapmamak,
• Şube açması ve lisans kapsamını değiştirilmesi bakanlığın iznine tabidir.

 

         Lisanslı depoculuk kapsamında alınan ürünler Gümrük ve Ticaret Bakanlığına elektronik ortamda bildirilecek ve bakanlık tarafından iki aylık dönemler halinde ilan edilecektir. İlanlar kontrol edilerek kayıtlarımız ve verdiğimiz bilgilerle uyuşmaması durumunda ilanın son gününden itibaren 5 iş günü içinde lisanslı depo işletmelerince itirazda bulunulabilecektir.

 

         Lisanslı depolara Buğday, Arpa, Çavdar, Yulaf, Mısır, Çeltik, Pirinç, Mercimek, Nohut, Fasulye, Bezelye, Ayçiçeği, Pamuk, Fındık, Zeytin, Zeytinyağı, Kuru kaysı, Antepfıstığı, Kuru üzüm, Kuru incir bırakılabilecektir. Ürün almaya başlayan lisanslı depoculuk işletmesi aldığı ürün karşılığında Elektronik Ürün Senedi (ELÜS)’ü elektronik sistem üzerinde oluşturularak Merkezi Kayıt Kuruluşuna gönderecek ve “ELÜS”e konu ürüne ait bilgilere ulaşılmasını sağlayan (ISIN) adındaki kod numarasını alarak borsada bulunan TMO görevlisine müracaat edecektir.

 

         Borsada bulunan TMO görevlisi (ISIN) adındaki kod numarası ile “ELÜS”e konu ürüne ait bilgileri borsa kayıtlarına girecektir.“ELÜS”e konu ürün satın almak isteyen alıcılar (ISIN) adındaki kod numarası ile “ELÜS”e konu ürüne ait bilgileri kontrol ederek “ELÜS”ü satın alacaktır.

 

         TMO görevlisi üreticinin Çiftçi Kayıt Sistemindeki (ÇKS) bilgilerini kontrol ederek Çiftçi Kayıt Sistemindeki (ÇKS) de görülen tutar kadarına TMO tarafından verilen kod ve yetkili sınıflandırıcı tarafından belirlenen analiz değerlerinin borsa kayıtlarına girişini yapmasıyla TMO otomasyon sistemindeki ürün analiz fişi oluşarak, TMO alım fiyatı belirlenmiş olmaktadır. Ürün analiz fişinde çıkan bedel üzerinden çiftçi lisanslı depoya koyduğu ürününü TMO’ ya ve yurt içi ve yurt dışından bulunan müşterilere satabilecektir.

 

         Lisanslı depoya ürün bırakan zirai ürün alım satımını yapan tüccar veya şirket ise ELÜS’ü olan çiftçiden satın aldığını müstahsil makbuzu, fatura ve alım-satım belgesi ile ispat etmek suretiyle TMO’ya satabilecektir. Çiftçi Kayıt Sistemindeki (ÇKS) kayıtlı çiftçi için bu süre kısıtlaması bulunmamaktadır.

 

         TMO' nun Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) aracılığı ile elektronik ortamda haftanın belirli bir gün ve saatinde düzenlediği şartlı seansa katılarak “ELÜS” takas işlemleri yapılarak ürün stoku TMO kayıtlarına, ürün bedeli üretici hesabına geçirilir. Bu işlemlerin tamamı elektronik ortamda yapılacak olup. Ancak sistemin arızalı olduğu durumlarda TMO yetkilisi elle girebilecektir. Elektronik kayıtlar merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) tarafından elektronik ortamda saklanacaktır.

 

         Lisanslı depolara ürün teslim edilmesi halinde; %2 gelir vergisi stopaj, %2 SGK prim kesintisi muafiyeti, 25 TL/Ton nakliye desteği, araç başına 25 TL analiz desteği, depo kira ücreti desteğinin yanında T.C. Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerinden ürün bedelinin %75'ine kadar sıfır (%0) faizli 9 ay vadeli kredi kullanma imkânı ile TMO'ya teslim edildiği tarihten itibaren 10 gün içerisinde üreticilerin banka hesaplarına ödeme, boşaltma ücreti alınmaması gibi avantajlar sağlanmaktadır.

    1- Gelir Ve Kurumlar Vergisi İstisnası:

         5904 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanunu'na eklenen geçici 76. maddeyle tarım ürünleri lisanslı depoculuk sisteminin teşvik edilmesi amacıyla, 5300 sayılı kanun kapsamında düzenlenen ürün senetlerinin alım-satımından elde edilen kazançları 31.12.2023 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden istisna edilmiş olduğundan borsada Elektronik Ürün Senedi (ELÜS)’ün alım satımından elde edilen kazançlar 31.12.2023 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden istisnadır.

 

      2. Katma Değer Vergisi (KDV) İstisnası

         5904 sayılı Kanunla değişen 3065 Sayılı KDV’si Kanununun Verginin Konusunu Teşkil Eden İşlemler başlıklı 1 inci maddenin birinci fıkrasının “3. Diğer faaliyetlerden doğan teslim ve hizmetler:” başlıklı (3) numaralı bendinin (d) alt bendi ile 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa göre düzenlenen ürün senetlerinin, senedin temsil ettiği ürünü depodan çekecek olanlara teslimi KDV’sinin konusuna alınmış olmakla beraber 3065 Sayılı KDV’si Kanununun 13 (ğ) maddesiyle düzenlenen ürün senetlerinin, ürün ihtisas borsaları ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığından ürün senedi alım satımı konusunda izin alan ticaret borsaları aracılığıyla ilk teslimi tam istisna kapsamına alınmıştır.

 

         Elektronik Ürün Senedi (ELÜS)’ün temsil ettiği ürünlerin depodan çekilmesi anına kadar Elektronik Ürün Senedi (ELÜS)’ ün el değiştirmesi 3065 sayılı Kanunun (17/4-t) maddesine göre kısmi istisna kapsamına alınmıştır.

 

         3065 Sayılı KDV’si Kanununun 1 inci maddenin birinci fıkrasının (3) numaralı bendinin (d) alt bendi, 13 (ğ) maddesi ve (17/4-t) maddesi birlikte değerlendirildiğinde Elektronik Ürün Senedi (ELÜS)’ün temsil ettiği ürünlerin satışında, Lisanslı Depodan çekilme tarihine kadar KDV ötelenmektedir.

         Katma değer vergisi düzenlemelere KDV Uygulama Genel Tebliğinin “4.18.4. Ürün Senetlerinin Ürünü Depodan Çekecek Olanlara Teslimi ve Sorumluluk Uygulaması” başlıklı bölümünde izah edildiği üzere:

 

        3065 sayılı KDV’si Kanununun (10/k) maddesine göre bu işlemde vergiyi doğuran olay, ürün senetlerinin temsil ettiği ürünlerin depodan çekilmesi anında meydana gelmektedir. Kanunun (23/d) maddesi uyarınca söz konusu işlemde KDV matrahını, ürün senedinin en son işlem gördüğü borsa değeri olup, bu değer üzerinden hesaplanan KDV’si Kanunun (9/3)üncü maddesinde, 5300 sayılı Kanuna göre düzenlenen ürün senetlerinin, senedin temsil ettiği ürünü depodan çekecek olanlara teslimine ait KDV’nin ödenmesinden lisanslı depo işleticilerinin sorumlu olduğu belirtildiğinden lisanslı depo işleten A.Ş tarafından alıcıdan tahsil edilerek KDV Uygulama Genel Tebliği eki (EK: 16)’da yer alan “Lisanslı Depo İşleticileri İçin Katma Değer Vergisi Tahsilat Belgesi” ni en az bir asıl ve bir örnek olarak düzenleyip asıl nüshayı alıcıya verir. Belgede gösterilen alıcıdan tahsil edilen % 1 KDV tutarı, Lisanslı depo işleticileri, bu işlemlere ait KDV’yi, aylık vergilendirme dönemi içerisindeki ürün çekişlerinin tamamını kapsayacak şekilde Lisanslı Depo İşleticileri 2 No.lu KDV beyannamesi ile bağlı oldukları vergi dairesine izleyen ayın 26. Günü akşamına kadar beyan ederek verilen aynı süre içerisinde ödenmektedir.

 

 

         Genel esaslara göre 2 No.lu KDV beyannamesi ile ödenen tutar 1 No.lu KDV beyannamesinde indirilirken Lisanslı Depo İşleticileri burada da farklı uygulamaya tabi tutularak ödenen tutarı lisanslı depo işleticisi indirime konu edemeyecektir. KDV mükellefi olan alıcılar Lisanslı Depo İşleticileri İçin Katma Değer Vergisi Tahsilat Belgesine dayanarak indirim konusu yapabilecektir.

          4. Lisanslı Depo İşlemlerinde Vergi Mükellefiyeti, Vergi Sorumluluğu, Beyan, Ödeme Ve KDV İndirimindeki Genel Esaslardan Farklı Düzenlemeler:

         Yukarıda görüleceği üzere KDV beyanı, ödemesi ve KDV indirimi normal mükellef ve vergi sorumlularından farklılık arz etmekte olup bu farklılıklar şunlardır:

 

• Vergi mükellefleri KDV indirimini faturaya dayandırarak yaparken Lisanslı Depo İşletmesinden malı çeken alıcı Katma Değer Vergisini Tahsilat Belgesi” ne dayanarak indirime konu etmektedir. Çünkü Elektronik Ürün Senedi (ELÜS)'ün temsil ettiği ürünleri borsada elektronik ortamda yapıldığından alıcı satıcı ile karşı karşıya gelmemektedir.
• Lisanslı depoya ürün bırakan üretici, tüccar ve şirketler, den borsa üzerinden Elektronik Ürün Senedi “ELÜS' belgesini satın alanlar “ELÜS” belgesini lisanslı depoya vererek satın aldığı ürünü çekebilmektedir. Elektronik Ürün Senedi “ELÜS' alınma aşamasında KDV ödenmemekte, “ELÜS' de yazılı ürünlerin depodan çekme anında ürünü çeken alıcı lisanslı depocuya % 1 KDV'sini ödemektedir. Lisanslı depo işletmecisi alıcıya karşılığında fatura vermeyip, “Lisanslı Depo İşleticileri İçin Katma Değer Vergisi Tahsilat Belgesi” vermekte ve alıcı bu belgeye dayanarak ödediği KDV ‘sini indirmektedir.
• Genel esaslara göre vergi sorumlusu ürün satın alan olurken, burada Lisanslı Depo İşletmecisi olmaktadır. “Lisanslı Depo İşleticileri İçin Katma Değer Vergisi Tahsilat Belgesi” düzenlediği dönem 2 no’lu KDV beyannamesiyle beyan ederek % 1 tahsil ettiği KDV sini sorumlu sıfatıyla ödemektedir.

       5. Ürün Senetlerinin, İhtisas/Ticaret Borsaları Aracılığıyla İlk Teslimini Yapana KDV İadesi Esasları:

         Ürün sahibinin Lisanslı Depo İşleticisine tesliminde KDV doğmadığından istisna ve iade söz konusu olmamaktadır. Ürün sahibinin Lisanslı Depo İşleticisi Lisanslı Depo İşleticisine tesliminde aldığı “ELÜS" belgesini borsada ilk satışı 3065 sayılı Kanunun (13/ğ) maddesine göre tam istisna olduğundan KDV tahsil etmez.

 

         Söz konusu istisna tam istisna olması nedeniyle satıcı indirim yoluyla telafi edilemeyen doğrudan yüklenilen KDV tutarı ile genel gider ve ATİK'den verilen pay toplamını "ELÜS" belgesini borsada ilk satan satıcı mükelleflere KDV Uygulama Genel Tebliğinin (II/B-9.) bölümündeki açıklamalara göre aşağıda belirtilen şekilde iade edilir.

 

         Lisanslı depoya koydukları ürünleri temsil eden ürün senetlerinin ticaret borsalarında istisna kapsamında ilk teslimini yapan KDV mükelleflerinin teslimi 3065 sayılı Kanunun (13/ğ) maddesi ile tam istisnaya alındığından aşağıdaki belgeleri ibraz ederek mahsuben KDV iadesi ve 5000 TL ye kadar nakit iade alabilirler. 5000 TL üzerindeki nakit iadelerini ise YMM raporu, Teminat veya VİR ile alabilirler.

 

• Standart iade talep dilekçesi,
• Ürünü temsil eden ürün senedinin bir örneği ile bu işlemin "ilk teslim" olduğunu tevsik etmek üzere ihtisas/ticaret borsalarından alınacak yazı,
• İstisnanın beyan edildiği döneme ilişkin indirilecek KDV listesi,
• İade hakkı doğuran işleme ait yüklenilen KDV listesi,
• İadesi talep edilen KDV hesaplama tablosu,
• Satış faturaları listesi,

 

         5000 TL üzerinde “NAKİT” iade taleplerinde ise yukardaki belgelere ilave olarak YMM raporu vermesi veya Teminat vererek iadeyi alıp, YMM raporuyla teminatı çözdürmesi gerekir. Yukarıdaki belgeleri veren fakat YMM raporu veya teminat vermeyen mükelleflerin 5000 TL’yi aşan nakit iadeleri vergi inceleme raporu sonucuna göre yapılır.

 

         Elektronik Ürün Senedi “ELÜS' belgesinin ilk tesliminden sonra el değiştirmesi 3065 sayılı Kanunun (17/4-t) maddesine göre kısmi istisna kapsamına alınmış olduğundan KDV iadesi istenememektedir.

         5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa göre düzenlenen ürün senetlerinin, ürün ihtisas borsaları ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığından ürün senedi alım- satımı konusunda izin alan ticaret borsaları ilk tesliminde 3065 Sayılı KDV’si Kanununun 13 (ğ) maddesine göre tam istisna olduğundan KDV’si ödenmemekte, ürün senetlerinin temsil ettiği ürünlerin depodan çekilmesi anına kadar Elektronik Ürün Senedi (ELÜS)’ ün el değiştirmesi 3065 sayılı Kanunun (17/4-t) maddesinde ürün senetlerinin ilk teslimi ile ürünü depodan çekecek olanlara teslimi arasındaki teslimler kısmi istisna kapsamında olup, KDV’si Elektronik Ürün Senedi (ELÜS)’ün Lisanslı Depodan çekilme anına kadar ötelenmektedir. Lisanslı depodan ürünü çeken alıcı tarafından çekilmesi anında Lisanslı Depoculuk yapan Anonim Şirketine % 1 KDV ödenmektedir.

 

         3065 Sayılı KDV’si Kanununun 13 (ğ) maddesi tam istisna olduğundan bu kapsamda olan “ELÜS” belgesini borsada ilk satışını yapan satıcıya KDV iadesi varken, “ELÜS” belgesini borsada ilk satın alan alıcının ve devamında depodan ürünün çekilme aşamasına kadar alanların satışları 3065 sayılı Kanunun (17/4-t) maddesi kapsamında kısmi istisna olduğundan bu aşamalarda KDV’si iadesi bulunmamaktadır. İade olan ve olmayan durumun ayrılabilmesi için faturada tam istisna ve kısmi istisna maddesinin doğru yazılması önem arz etmektedir.

 

         Ayrıca alıcının lisanslı depo işletmecisinden aldığı KDV Uygulama Genel Tebliği eki (EK: 16)’da yer alan “Lisanslı Depo İşleticileri İçin Katma Değer Vergisi Tahsilat Belgesi” ne dayanarak KDV’sini indirime konu edecek olması “ELÜS) belgesini borsada satan satıcıların genel esaslara göre fatura düzenlemeyeceği anlamına gelmediğinden ELÜS” belgesini borsada satanlar fatura düzenlemeli ve düzenlediği faturada tam istisna ve kısmi istisna ayrımına dikkat edilmelidir. Bu kapsamda düzenlenecek faturaların aşağıdaki belirtildiği şekilde düzenlenmesi gerekmektedir.


          1. Elektronik Ürün Senedi (ELÜS)’ü Borsada İlk Satan Satıcının Fatura Düzenlemesi:

         Elektronik Ürün Senedi (ELÜS)’ü borsada ilk satanın vergi mükellefi olması durumunda yedi gün içerisinde fatura düzenler ve faturaya 3065 Sayılı KDV’si Kanununun 13 (ğ) maddesi istisna olduğundan KDV tahsil edilmemiştir yazar. İade isteme hakkı olan tek satıcı budur.

     2. Elektronik Ürün Senedi (ELÜS)’ü Borsada İlk Satan Satıcıdan Alan Ve Devamında El Değiştirmesinde Fatura Düzenlemesi:

 

         Elektronik Ürün Senedi (ELÜS)’ü borsada 3065 Sayılı KDV’si Kanununun 13 (ğ) maddesi istisna olarak ilk satandan alarak satanların vergi mükellefi olması durumunda yedi gün içerisinde fatura düzenler ve faturaya 3065 Sayılı KDV’si Kanununun 17 (4-t)) maddesine göre istisna olduğundan KDV tahsil edilmemiştir yazar. Kısmi istisna olması nedeniyle KDV iade hakkı bulunmamaktadır. İstisna kapsamında satılan ürün için ödediği KDV bulunması durumunda indirebilirler.

         Lisanslı depoculuk firmasına Elektronik Ürün Senedi (ELÜS)'ü ibraz ederek temsil ettiği ürünü depodan çekmek isteyenlerin vergi mükellefi olup, olmadığına bakılmaksızın çekme anında lisanslı depo işletmecisi tarafından KDV Uygulama Genel Tebliği eki (EK: 16)'da yer alan “Lisanslı Depo İşleticileri İçin Katma Değer Vergisi Tahsilat Belgesi” nin bir asıl nüshayı alıcıya verir. % 1 KDV bu belgede gösterilerek depodan ürünü çeken alıcıdan tahsil eder.

 

         Lisanslı depoculuk firmasına 2 No' lu KDV beyannamesiyle beyan edilerek sorumlu sıfatıyla öder. Lisanslı Depo İşleticileri ürünün çekilmesi anında ayrıca fatura düzenlemez. Ürünü çekenin vergi mükellefi olması durumunda “Lisanslı Depo İşleticileri İçin Katma Değer Vergisi Tahsilat Belgesi” ile KDV'sini indirime konu eder.

         Tarım ürünleri lisanslı depoculuk sisteminin teşvik edilmesi amacıyla, mudi ile lisanslı depo işletmesi arasında düzenlenen sözleşmeler ile ürün senedi düzenlenmesi damga vergisinden istisnadır.

         5904 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanunu'na eklenen geçici 76. maddeyle, tarım ürünleri lisanslı depoculuk sisteminin teşvik edilmesi amacıyla, 5300 sayılı kanun kapsamında düzenlenen ürün senetlerinin alım-satımından elde edilen kazançları 31.12.2023 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden istisna edilmesi öngörülmüştür.

 

          İstisna edilen bu kazançlar üzerinden 94. madde kapsamında stopaj yapılmaması gerekir.

         Lisanslı depoculuk yatırımının US-97 kodu 63.02 olarak belirlenerek, 2012/3305 Sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın “Öncelikli yatırım konuları” başlıklı 17. Maddesine eklenen ( r ) bendiyle lisanslı depoculuk yatırımları öncelikli yatırım konuları arasına alınmıştır.

 

          Öncelikli yatırım olarak belirtilen yatırım konuları 5 inci bölgede uygulanan genel ve bölgesel desteklerden faydalanabilir. Ancak bu yatırımlar, 6 ncı bölgede yer almaları halinde bulunduğu bölge desteklerine tabidir.

• 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunun Geçici 76. Maddesi,
• 3065 Sayılı KDV’si Kanununun 1 İnci Maddenin (3) Numaralı Bendinin (D) Alt Bendi,
• 3065 Sayılı KDV’ Si Kanununun 9 (3) Maddesi,
• 3065 Sayılı KDV’si Kanununun (10/K) Maddesi,
• 3065 Sayılı KDV’si Kanununun 13 (Ğ) Maddesi,
• 3065 Sayılı Kanunun (17/4-T) Maddesi,
• 2012/3305 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı,
• 5300 Sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu,
• Gıda Tarım Ve Hayvancılık Bakanlığı Tarafından 17.01.2015 Tarih Ve 29239 Sayılı Resmi Gazetede Yayınlanan Lisanslı Depoculuk Firması Lisans Alarak Faaliyet Gösteren Depolarda Muhafaza Edilen Tarımsal Ürünler İçin Kira Destekleme Ödemesi Yapılması Hakkında Tebliğ (Tebliğ No: 2014/62),
• Katma Değer Vergisi Düzenlemelere KDV Uygulama Genel Tebliğinin “4.18.4. Ürün Senetlerinin Ürünü Depodan Çekecek Olanlara Teslimi Ve Sorumluluk Uygulaması” Başlıklı Bölümü,
• 18/01/2017 Tarihli Ve 6770 Sayılı Kanun İle 3065 Sayılı Kanuna Eklenen Geçici 37’nci Madde,
• 2012/3305 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı,
• 2017/9917 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı,