Bilindiği gibi 252 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde; Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 120 nci maddesine göre üçer aylık dönemler halinde tahakkuk ettirilerek tahsil edilen geçici verginin, yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir/kurumlar vergisinden mahsup edileceği, mahsup edilemeyen tutarın mükellefin diğer vergi borçlarına mahsup edileceği, bu mahsuplara rağmen kalan geçici vergi tutarının da o yılın sonuna kadar yazılı olarak talep edilmesi halinde mükellefe nakden red ve iade edileceği belirtilmiştir.

262 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde ise; geçici verginin KDV iade alacağından mahsubu yoluyla ödenmesi durumunda, gelir/kurumlar vergisi beyannamesinde beyan edilecek geçici vergi alacağının nakden iadeye konusu edilebilmesi için, geçici vergi iade taleplerinin asıl kaynağı olan KDV iadesi hakkını doğuran istisna ve indirimli oran usul ve esaslara göre, KDV Genel Uygulama Tebliği çerçevesinde yerine getirilebileceği hükme bağlanmıştır.

 

Özellikle 2025 yılı geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi uygulanmayacak olması, 2025 yılında doğacak geçici vergilerin KDV iade alacağından mahsuben ödenmesi durumunda, mevcut düzenlemelere göre 2025 sonu bilançolarının enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak olması nedeniyle, mükelleflerin değerlemeden kaynaklanacak zarar artırıcı etkileri olması durumunda, ödenen geçici vergilerin iadesi durumlarıyla karşılaşmaları beklenmektedir.

İşte bu durumda beyanname üzerinden mahsup edilemeyecek olan geçici vergilerin, başka vergi borçlarının bulunmaması nedeniyle nakden iade talep edilmesi durumunda, her ne kadar geçici vergi nakden talep edilse de, geçici vergiye mahsubu yapılan KDV iade alacağının nakden iadesi usul ve esaslarına göre KDV iadesinin yapılacak olmasının şimdiden dikkate alınması ve bilinmesi önem arz etmektedir.

Yazımızda; geçici verginin ödenmesi, mahsubu ve nakden iadesi gibi konularında önemli görülen hususlara değinilecektir.

 

• II- GEÇİCİ VERGİNİN MAHSUBU

 

• 1- Beyanname Üzerinden Hesaplanan Gelir/Kurumlar Vergisine Mahsup:

Yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden ilgili hesap dönemine ilişkin geçici vergi dönemlerinde ödenen geçici vergi mahsup edilir.

Mahsup işleminin yapılabilmesi için, tahakkuk ettirilmiş geçici verginin ödenmiş olması gerekmektedir. Geçici vergi dönemleri itibariyle tahakkuk ettirilmiş, ancak ödenmemiş bulunan geçici verginin yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilmesi mümkün değildir.

Tahakkuk ettirilmiş ancak ödenmemiş olması dolayısıyla yıllık beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup imkanı bulunmayan geçici vergi tutarları terkin edilir. Terkin edilen geçici vergi tutarı için vade tarihinden terkin edilmesi gereken tarih olan yıllık beyannamenin verilmesi gereken kanuni sürenin başlangıç tarihine kadar gecikme zammı uygulanır. (252 Seri No.lu GV Tebliğinin 2.2. Bölümü)

• 2- Diğer Vergi Borçlarına Mahsup:

Ödenen geçici vergi tutarının, geçici verginin ilgili olduğu döneme ilişkin olarak verilen beyanname üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden fazla olması halinde, mahsup edilemeyen tutar mükellefin diğer vergi borçlarına mahsup edilir.

 

Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 120 nci maddesi hükmü uyarınca, mahsup işleminin yapılabilmesi için yazılı başvuru şartı aranmaz. Söz konusu mahsup işlemi 6183 sayılı Kanunun 47 nci maddesi hükmü de dikkate alınarak ilgili vergi dairesince re'sen yapılır.

Mahsup işlemi yıllık beyannamenin verildiği tarih esas alınarak yerine getirilir. Mahsubu yapılacak vergi borçları için vade tarihinden, yıllık beyannamenin verildiği tarihe kadar gecikme zammı uygulanır. Dolayısıyla bu tarihten sonra söz konusu vergi borçları için gecikme zammı uygulanmaz.

(315 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile değişen paragraf) Mahsup sonucu iadesi gereken miktarın bulunması ve bu tutarın beyannamenin ilgili tablosuna yazılmış olması mükellefçe yazılı olarak yapılmış iade talebi olarak kabul edilir. Yıllık beyannamenin ilgili tablosunda/satırında gösterilmeyen geçici verginin mahsuben veya nakden iade edilebilmesi için o yılın sonuna kadar Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 429)’nin ekinde yer alan iade talep dilekçesi (1B)’nin verilmesi gerekir.

Geçici verginin mahsuben iadesinde herhangi bir tutar sınırlaması olmayıp, geçici verginin ödenmiş olması yeterlidir. Geçici vergiye ilişkin mahsuben iade taleplerinde teminat ve inceleme raporu aranmaz. (252 Seri No.lu GV Tebliğinin 2.3. Bölümü)

• III- GEÇİCİ VERGİNİN NAKDEN İADESİ

 

• 1- Mahsup Edilemeyen Geçici Verginin Nakden İadesi:

Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 120 nci maddesinde; üçer aylık dönemler halinde tahakkuk ettirilerek tahsil edilen geçici verginin, yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edileceği, mahsup edilemeyen tutarın mükellefin diğer vergi borçlarına mahsup edileceği, bu mahsuplara rağmen kalan geçici vergi tutarının da o yılın sonuna kadar yazılı olarak talep edilmesi halinde mükellefe red ve iade edileceği belirtilmiştir. Bu esaslar kurumlar vergisi mükellefleri açısından da geçerlidir. (262 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin 1.2. Bölümü)

(315 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile değişen paragraf) Mahsup sonucu iadesi gereken miktarın bulunması ve bu tutarın beyannamenin ilgili tablosuna yazılmış olması mükellefçe yazılı olarak yapılmış iade talebi olarak kabul edilir. Yıllık beyannamenin ilgili tablosunda/satırında gösterilmeyen geçici verginin mahsuben veya nakden iade edilebilmesi için o yılın sonuna kadar Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 429)’nin ekinde yer alan iade talep dilekçesi (1B)’nin verilmesi gerekir.

Geçici verginin nakden iadesinde (KDV iade alacağından mahsup yoluyla ödenenler hariç) herhangi bir tutar sınırlaması olmayıp, geçici verginin ödenmiş olması yeterlidir. Geçici vergiye ilişkin iade taleplerinde teminat ve inceleme raporu aranmaz.

• IV- KDV İADE ALACAĞINDAN MAHSUP YOLUYLA ÖDENEN GEÇİCİ VERGİNİN NAKDEN İADESİNDE BİLİNMESİ GEREKENLER

Katma değer vergisi iade alacağının geçici vergi borçlarına mahsup edilmesi ve mahsup yoluyla ödenmiş bu geçici verginin de yıllık gelir/kurumlar vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanan gelir/kurumlar vergisine mahsubundan sonra kalan tutarın nakden iadesinin talep edilmesi durumunda, söz konusu iade taleplerinin asıl kaynağının katma değer vergisi alacağı olması nedeniyle bu tür iade talepleri, nakden iade şartları ile iade usul ve esaslarının belirlendiği Katma Değer Vergisi Genel Tebliğleri çerçevesinde yerine getirilecektir. (262 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin 3. Bölümü)

Tebliğde yer alan “söz konusu iade taleplerinin asıl kaynağının KDV alacağı olması nedeniyle bu tür iade talepleri KDV Genel Tebliğleri çerçevesinde yerine getirilecektir” hükmüne çok dikkat edilmesi gerekmektedir.

- KDV iade alacağından mahsup yoluyla ödenen geçici vergiler hariç, ödenen ve mahsup yoluyla giderilemeyen geçici vergilerin nakden iadesinde başka bir şart ve sınır aramazken,

- KDV iade alacağından mahsup yoluyla ödenen geçici verginin, nakden iadesi konusunda “KDV iadesinin nakden iadesi için geçerli olan şartları ve limitleri” dikkate alacağını net bir şekilde ortaya koymuştur.

Bakanlığın burada; KDV iade alacaklarının vergi borçlarına mahsubu konusunda tanıdığı bazı kolaylıklardan (teminat, VİR, YMM raporu aranmadan veya yılı içinde münhasıran mahsuben iade edilebilecek indirimli orandan doğan KDV iadelerinden) faydalanılarak mahsuben ödenen vergilerin, ( KDV nakit iadeleri için aranan inceleme ve denetim yapılmadan) nakde dönüştürülmesini engellemeye çalıştığı anlaşılmaktadır.

Bu gibi durumlarda nakden iade edilmesi gereken geçici verginin asıl kaynağının katma değer vergisi olması nedeniyle, bu tür iadenin her ne kadar geçici vergi adı altında yapılıyor olsa da, KDV Genel Uygulama Tebliğindeki nakden iadeler için belirlenen usul ve esaslar doğrultusunda yerine getirilmesi gerekecektir.

KDV iade alacağından mahsup yoluyla ödenen geçici verginin nakden iadesinin talep edilmesi durumunda, bu geçici verginin KDV iadesi alacağı olarak değerlendirilerek, KDV iade alacağının doğduğu dönemine ilişkin KDV iade alacağının nakden iade şartlarının aranması gerekecektir.

 

- 50.000 TL’yi aşması halinde (imalatçı ihracatçılarda YMM ile süresinde yapılmış tam tasdik sözleşmesi olması halinde 100.000 TL’yi) aşan kısmın nakden iade alınabilmesi için; teminat gösterilmesi, YMM KDV iadesi tasdik raporu yazılması veya vergi inceleme raporu düzenlenmesi gerekecektir.

- İndirimli orana tabi işlemlerden doğan KDV iadelerinde 2.600.000 TL’yi diğer istisna türlerinde 1.300.000 TL’yi aşması halinde ise aşan kısmın, YMM raporu ile nakden iadesinin alınabilmesi için süresinde yapılmış tam tasdik sözleşmesi aranacaktır.

- KDV Kanunun 11/1-b kapsamında yapılan (yolcu beraberi) satışlardan doğan KDV iade alacaklarıyla 350.000 TL’yi aşan 3065 sayılı ödenen geçici vergilerin nakden iadesinde ise mükellefin süresinde YMM ile tam tasdik sözleşmesi yapıp yapmadığına bakılmaksızın geçici vergi nakit iadeleri YMM raporuyla alınamayacağından vergi inceleme sonucu beklenilecektir.

Örneğin, 2025 yılının birinci geçici vergilendirme döneminde mükellef şirketin hesaplanan 1.500.000 TL geçici vergi borcunu 2025/Ocak dönemi ihracattan doğan KDV iadesi alacağından mahsup edilerek ödeneceğini, 2025 yılı sonu bilançosu üzerinde yapılacak enflasyon düzeltmesi sonucunda şirketin zarara dönüştüğünü ve kurumlar vergisi beyannamesinde matrah ve vergi oluşmayacağından, 1.500.000 TL geçici verginin iadesinin beyan edileceğini varsayalım.

Ödenen 1.500.000 TL’lik geçici vergi mal ihracatından doğan KDV iadesi alacağından mahsuben ödendiği için, geçici verginin iadesi 252 Seri No.lu Gelir Vergisi Tebliğinin yanı sıra 262 Seri No.lu Tebliğ de dikkate alınarak yapılabilecektir.

Bu durumda vergi dairesi; 1.450.000 TL nin nakden iadesi için (50.000 TL nakden iade sınırı dikkate alındığında) 2025/Ocak dönemi KDV iadesiyle ilgili %100 teminat verilmesi veya YMM KDV iadesi raporu verilmesi (süresinde YMM ile tam tasdik var ise) veya dosyanın iade talebine göre incelemeye sevk edileceği bildirecektir.

Burada dikkat edilmesi gereken önemli husus ise; mükellefin 2025 yılı için veya iadenin yapılacağı 2026 yılı için süresinde yapılmış tam tasdik sözleşmesinin bulunmaması halinde, mal ihracatının nakden iadesi için geçerli olacak 1.300.000 TL nakden iade sınırı (yeni bir tutar belirlenmemesi halinde) aşılacağından, bu tutar kadarlık nakden iade YMM raporuyla yapılabilecekken, bu tutarı aşan kısım münhasıran vergi inceleme sonucuna göre yerine getirilebileceğinin bilinmesidir.

 

 

• V- GEÇİCİ VERGİNİN ÖDENMESİ, MAHSUBU VE İADESİ İLE İLGİLİ DİĞER HUSUSLAR

• 1- Geçici Verginin SGK Prim Borcuna Mahsup Yapılıp Yapılamayacağı:

• 2- Yıl İçinde Tahakkuk Eden Geçici Verginin Ödenmemesi Durumu:

• 3- Geçici Verginin Mahsuben Veya Nakden İadesinde İnceleme Raporu Ve Teminat Aranılıp Aranılmadığı:

• 4- İade Edilmesi Gereken Kurumlar Vergisi / Geçici Vergi Tutarlarının Direk Olarak Muhtasar Beyannamesinden Mahsup Edilmesi Mümkün Değildir:

• 5- Devralınan Şirketin Devir Tarihine Kadar Ödediği Kesinti Yoluyla Alınan Vergileri İle Geçici Vergilerinin Mahsup Edilemeyen Tutarlarının, Devralan Şirketçe Mahsup Edilip Edilemeyeceği:

• VI- SONUÇ VE DEĞERLENDİRMELER

582 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile yapılan düzenlemeye göre, 2025 yılı geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesinin yapılmayacak olması, mevcut düzenlemelere göre 2025 yılı sonu bilançolarının enflasyon düzeltmesine tabi tutulması durumunda değerlemeden doğacak zarar artırıcı durumlar nedeniyle yıl içinde geçici vergi tahakkuklarına ve dolayısıyla ödemelerine sebep olacaktır.

2025 geçici vergilerini KDV iade alacağından mahsup yoluyla ödeyen mükelleflerden 2025 yılı Gelir/Kurumlar vergisi beyannamelerinde iadesi gereken geçici vergi çıkması durumunda, bu geçici vergilerin nakden iadesi sırasında KDV iade alacağının doğacağı istisna ve iade usul ve esaslarına göre nakden iadesi için aranan şart ve limitlerin dikkate alınacağı hususunun bilinmesinde fayda olacaktır. 

 

2025 yılında doğacak KDV iadelerinin yine 2025 geçici vergi dönemlerinde doğacak geçici vergi borçlarına mahsup yoluyla ödenmesi durumunda, verilecek 2025 gelir/kurumlar vergi beyannamesinde çıkacak geçici vergi iadelerinin nakden alınması sırasında KDV iade alacağının nakden iadesi için gerekli şartlar aranacağından, mükelleflerin nakden iade limitleri, YMM raporu gerekip gerekmeyeceği, tam tasdik yapılıp yapılmayacağı gibi durumları bu günden değerlendirerek tedbir almaları menfaatlerine olacaktır.