İstanbul Valiliğinin 22 Temmuz'da yaptığı açıklamada geçici koruma kapsamında olmakla birlikte İstanbul ilinde kaydı olmayan Suriyelilerin "kayıtlı bulundukları illere geri dönmeleri için 20 Ağustos 2019 tarihine kadar (süre 30.10.2019 tarihine uzatıldı) süre verildiği" belirtilmişti.

 

       Açıklamada "Belirtilen süre sonunda geri dönmediği tespit edilenler, İçişleri Bakanlığımızın talimatı doğrultusunda kayıtlı oldukları illere sevk edileceklerdir" denilmiştir.

 

       Yabancılar için çalışma izni başvuruları, yurt dışında Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçiliklerine, yurt içinde ise doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na yapılmaktadır. Çalışma izni başvurularının elektronik ortamda yapılması ve ayrıca kağıt üzerinde imzalanarak resmi başvurunun Bakanlığa ulaştırılması gerekmektedir.

 

       Çalışma iznini verecek makam, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’dır. Bakanlık, usulüne uygun olarak yapılan başvuruları, belgelerin tam ve eksiksiz olması şartıyla, en geç 30 gün içinde sonuçlandırır. Bakanlık çalışma iznini belge olarak düzenler. Çalışma izni başvurusunun, 6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu ve Yönetmeliğinde belirlenen usul ve esaslara uygun olarak yapılmaması halinde ise başvuru dosyası işlemden kaldırılır.

 

       Buna göre bu yazımızda; İstanbul’da kaydı olmayan yabancılara yönelik denetimlerin arttırılacağı düşünüldüğünde İstanbul başta olmak üzere, diğer illerimizde de çalışma izni olmayan yabancı işçi çalıştıran işverenlerin tespiti halinde, cezai müeyyidelerle karşılaşılacağı dikkate alınarak, yabancı çalışma izin süreçleri ve çalışma izin belgesi alınmaksızın çalışıldığının tespiti halinde yabancı işçi ve işverene uygulanabilecek müeyyideler hakkında  özet bilgi verilecektir.

 

• Çalışma izni başvurusu, Türkiye’de 6 aylık oturma izni alanlar yurt içinden, oturma izni olmayanlar ise yurt dışından yapılabilmektedir,

 

• ‘E- izin uygulamasına ‘https://ecalismaizni.csgb.gov.tr’ adresi ile bağlandıktan sonra kullanıcıların sayfaya giriş yaparken kullanacakları ‘e-Devlet’ ve ‘Elektronik İmza (Webstart)’ seçenekleri yer alır,

 

• Kullanıcı, ‘E-Devlet ‘seçeneği ile giriş yapmak istediğinde görseldeki sayfada yer alan ‘ E-Devlet ile Giriş’ butonunu seçerek ‘ E-Devlet Kapısı Kimlik Doğrulama Sistemi’ sayfasına yönlenir.’

• Türkiye’de en az 6 aylık oturma izni olan yabancılar çalışma izni başvurusu yapabilirler, 

• Türkiye’de en az 6 aylık ikamet izni almış ve bu süresi bitmemiş olan yabancının, 

• İşvereni veya danışman firması tarafından KEP adresi ve elektronik imza ile online olarak, 

• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na çalışma izin başvurusunda bulunabilmektedirler.

 

 

• Türkiye’de oturma izni olmayan yabancıların, yurt dışından yapacakları çalışma izin başvuruları, 

• Yabancının vatandaşı olduğu veya daimi ikamet ettiği ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti konsolosluğuna yapılabilmektedir, 

• Konsolosluk bu başvuruyu doğrudan Bakanlığa iletir, 

• Bakanlık ilgili mercilerin görüşlerini de alarak, başvuruyu Kanunun 14. maddesine göre değerlendirir ve durumu uygun görülen yabancıya çalışma izni verir, 

• Yurt dışından yapılan başvuruya ilişkin işlemler konsolosluk ve Bakanlık tarafından elektronik ortamda yürütülmektedir, 

• Yabancının yurt dışında temsilciliğe başvuru tarihini takip eden 10 iş günü içerisinde Türkiye’deki işverenin de elektronik başvuru yapması ve başvuru için istenilen belgeleri Bakanlığa ulaştırması gerekmektedir, 

• Yabancılar, çalışma izninde belirtilen süre kadar Türkiye’de kalıp çalışabileceklerdir. 

 

        Buna göre çalışma izni yabancıya, hem Türkiye’de ikamet etme hem de çalışma hakkı sağlamaktadır. Nitekim Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanun’un 27. maddesinde de, çalışma izninin ikamet izni sayılacağı açıkça hükme bağlanmıştır. Dolayısıyla yurt dışından çalışma izni alarak Türkiye’ye giren bir yabancının, Türkiye’de ikamet etme hakkını elde etmek için ayrıca ikamet izni almasına gerek bulunmamaktadır.

 

 

 

            Yabancı işçi çalıştırma şartları 2019 yılı için;

 

• Yabancı işçi çalıştıracak iş yerlerinde 5 Türk vatandaşının çalışması zorunludur. Bu sayı yalnızca bir yabancı işçi çalıştırmak isteyenler için geçerlidir. Eğer birden fazla yabancı işçi çalıştırma durumu varsa her yabancı için 5 Türk vatandaşının çalıştırılması gerekmektedir. Örneğin 5 yabancı çalıştırma izni isteyen bir şirketin bünyesinde toplam 25 Türk vatandaşı çalıştırılmalıdır. 

• Yabancı işçi çalıştırma izni isteyen iş yerinin ödenmiş sermayesi en az 100.000 TL olması gerekmektedir, ihracat yapıyor ise son yıl ihracat tutarının 250.000 ABD Doları olması veya yıllık cirosunun 800.000 TL olması gerekmektedir. Bu şartlardan herhangi birinin karşılanması halinde yabancı işçi çalıştırılabilecektir. 

• İzin almak isteyen şirket ortağı olan yabancının ise sermaye payının en az %20’sine sahip olması gerekmektedir. Bu rakam da 40.000 TL’nin üstünde olmalıdır. 

• İş yeri tarafından yabancıya ödenmesi gereken maaş, yabancı çalışanın görevi ve yapacağı işle orantılı olmalıdır ve mutlaka asgari ücretten fazla olmalıdır. 

 

       Yabancılara çalışma izni;

 

• İlk başvuruda 1 yıl süreyle,
• Aynı işveren yanında çalışmak kaydıyla ilk uzatmada 2 yıl, ikinci uzatmada 3 yıl süreyle,
• İşveren değişmesi durumunda (çalışma izni transferi) yeni çalışma izni 1 yıl süreyle veriliyor.

 

       “Turkuaz kart”; ilk 3 yılı geçiş süresi olmak kaydıyla veriliyor. Geçiş süresi içinde iptal edilmeyen Turkuaz Kart'ta yer alan geçiş süresi kaydı, yabancının başvurusu halinde kaldırılıyor ve süresiz Turkuaz Kart veriliyor. Bu başvurunun, geçiş süresinin dolmasına 180 gün kalmasından itibaren, her durumda geçiş süresi dolmadan yapılması gerekiyor. Bu süre dolduktan sonra geçiş süresi kaydının kaldırılmasına ilişkin yapılan başvuru reddediliyor ve Turkuaz Kart geçersiz hale geliyor.

 

 

          2019 yılı itibarıyla;

 

• Çalışma izni olmaksızın bir işverene bağlı olarak çalışan yabancıya 3.527,00 TL, 

• Bağımsız çalışan yabancıya 7.057,00 TL, 

• Yabancı çalıştıran işveren veya işveren vekiline her bir yabancı için 8.821,00 TL idari para cezası verilecek.

 

     Belirtilen fiillerin tekrarı halinde idari para cezaları bir kat artırılarak uygulanıyor ve çalışma izni bulunmadan çalıştığı tespit edilen yabancılar sınır dışı edilmek üzere İçişleri Bakanlığı’na bildiriliyor.

 

       Kaçak yabancı çalıştıran işverenler, ayrıca yabancının ve varsa eş ve çocuklarının konaklama giderleri ile ülkelerine dönmeleri için gerekli masrafları ve gerektiğinde sağlık harcamalarını da karşılamak zorunda kalıyorlar.

 

       İstanbul Valiliğinin 22 Temmuz'da yaptığı açıklamada geçici koruma kapsamında olmakla birlikte İstanbul ilinde kaydı olmayan Suriyelilerin "kayıtlı bulundukları illere geri dönmeleri için 20 Ağustos 2019 tarihine kadar ( süre 30.10.2019 tarihine uzatıldı) süre verildiği" belirtilmişti. Açıklamada "Belirtilen süre sonunda geri dönmediği tespit edilenler, İçişleri Bakanlığımızın talimatı doğrultusunda kayıtlı oldukları illere sevk edileceklerdir" denilmişti.

 

 

 

 

 

       Yabancı işçi çalıştırma izin belgesi alma usul ve esasları ile, izin belgesi almadan yabancı işçi çalıştırılması durumunda hem işçiye hem de işverene uygulanacak müeyyideler yukarıda açıklanmıştır.

 

        Özellikle İstanbul ilinde, Valiliğin yaptığı açıklamalara göre İstanbul’da kaydı olmayan Suriyelilerin 30.10.2019 tarihine kadar kayıtlı bulundukları illere geri dönmeleri için süre tanındığı, bu sürenin dolmasını müteakip denetimlerin sıklaştırılacağı göz önünü alındığında, bu ve çalışma izni olmayan diğer yabancıların çalıştırıldığının tespiti halinde işverenler bakımında ciddi külfetlerin ortaya çıkacağı düşünülmektedir.

 

       Bu bakımdan işverenlerin, çalışma izni olmayan yabancıları çalıştırmama konusunda gerekli tedbirleri almaları kendi menfaatlerine olacaktır.

 

 

 

                                                                                                                      Hamza ERTEKİN

                                                                                                        Boğaziçi Bağımsız Denetim ve YMM AŞ

                                                                                                                   Denetim ve İdare Müdürü

                                                                                                                        www.bbdas.com.tr

                                                                                                                 hamzaertekin@bbdas.com.tr