21 Mayıs 2024 tarih 32552 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Elektronik Defter Genel Tebliği (Sıra No:1)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sıra No:4)” ile; elektronik defter uygulamalarına ilişkin önemli değişiklikler yapılmış olup, yapılan değişikliklere aşağıda başlıklar halinde yer verilmiştir.

 

• 1- Bazı Tanımlarda Değişiklik Yapılmıştır:

Elektronik Defter Genel Tebliğinin (4.3.3) bölümünde; “e-Defter tutma sürecinde hesap döneminin ilk ayına ait beratın alınması açılış onayı, son ayına ait beratın alınması kapanış onayı, diğer aylara ait beratların alınması ise ilgili aylara ait defterlerin noter onayı yerine geçer” hükmü yer aldığından, vergi uygulamaları bakımından onay tarihleri ve tanımlar önem arz etmektedir.

 

Açılış Onayı: Hesap döneminin ilk ayına ilişkin olarak alınan elektronik defter beratını,

 

Elektronik Defter: Şekil hükümlerinden bağımsız olarak Vergi Usul Kanununa ve/veya Türk Ticaret Kanununa göre tutulması zorunlu olan defterlerde yer alması gereken bilgileri kapsayan elektronik kayıtlar bütününü,

 

Elektronik Defter Beratı: Bu Tebliğde yer alan esaslar çerçevesinde, elektronik ortamda oluşturulan defterlere ilişkin olarak, Başkanlık tarafından belirlenen standartlara uygun bilgileri içeren ve Başkanlık Mali Mührü ile onaylanmış elektronik dosyayı,

 

Elektronik Defter Uygulaması: Başkanlık ve Genel Müdürlük tarafından belirlenen format ve standartlara uygun olarak oluşturulan elektronik defterlere ilişkin onay süreçlerinin yerine getirilmesi amacı ile hazırlanan www.edefter.gov.tr internet adresinde yer alan uygulamayı,

 

Elektronik Kayıt: Elektronik ortamda tutulan ve elektronik defter ve belgeleri oluşturan, elektronik yöntemlerle erişimi ve işlenmesi mümkün olan en küçük bilgi ögesini,

 

Kapanış Onayı: Hesap döneminin son ayına ilişkin olarak alınan elektronik defter beratını,

 

• 2- E­-Defter Uygulamasına Dahil Olduktan Sonra Veya Dahil Olmak Zorundayken İşi Bırakıp Yeniden Mükellef Olan Gerçek Kişilerin Durumu:

 

Bu Tebliğ kapsamında e-Defter uygulamasına dâhil olduktan sonra veya dâhil olmak zorundayken işi bırakıp daha sonra yeniden mükellefiyet tesis ettiren gerçek kişi mükellefler, bilanço esasına göre defter tutma yükümlülüğünün bulunması halinde, işe başladıkları tarih itibarıyla e-Defter uygulamasına geçmek zorundadır.

 

• 3- E-Defter Uygulamasına Dahil Olduktan Sonra Veya Dahil Olmak Zorundayken İşi Bırakan Gerçek Kişilerin Ticaret Şirketine Dönüşmesi Durumu:

 

Bu Tebliğ kapsamında e-Defter uygulamasına dâhil olan veya dâhil olmak zorunda olan bir gerçek kişi mükellefin ticaret şirketine dönüşmesi halinde, yeni kurulan ticaret şirketi de e-Defter uygulamasına dâhil olmak zorundadır. Uygulamaya dâhil olma süresi hiçbir koşulda işlemin ticaret siciline tescil tarihini takip eden ayın başından itibaren 3 ayı geçemez.

 

• 4-Haklarında İflas Kararı Verilen Veya İflas Kararı Kaldırılan Mükelleflerin e-Defter Kullanma Durumu:

 

Haklarında iflas kararı verilen mükelleflerin e-Defter hesapları, iflas idaresi/dairesinin talebine istinaden kapatılabilir. e-Defter hesapları kapatılan mükelleflerin defterleri kağıt ortamında tutulmaya devam edilir. İflas kararının kaldırılması halinde söz konusu mükellefler yeniden e-Defter uygulamasına geçmek zorundadır. Bu durumda uygulamaya geçme süresi hiçbir koşulda işlemin ticaret siciline tescil tarihini takip eden ayın başından itibaren 3 ayı geçemez.

 

• 5-E-Defter Uygulama Zorunluluğu Kapsamında Olmasına Rağmen Uygulamaya Dahil Olmayan Mükelleflerin Durumu:

 

e-Defter uygulamasına dâhil olmak zorunda olmasına rağmen uygulamaya dâhil olmayan mükelleflerin e-Defter hesapları, zorunluluğun başladığı tarih itibarıyla Başkanlık tarafından re’sen açılır ve durum mükellefe bildirilir. Bu bildirimin yapılmamış olması mükellefin e-Defter uygulamasına dâhil olma zorunluluğunu ortadan kaldırmaz. Bu mükellefler, e-Defter uygulamasına dâhil olmaları gereken tarihten itibaren kağıt ortamında defter tutamazlar, kağıt ortamında tuttukları defterler hiç tutulmamış sayılır.

 

Bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla (21 Mayıs 2024) e-Defter uygulamasına dâhil olmak zorunda olmasına rağmen uygulamaya dahil olmayan mükelleflerin e-Defter hesapları, Başkanlık tarafından mükelleflere yapılan bildirim tarihini takip eden ay başından geçerli olmak üzere re’sen açılır ve bu durum mükellefe bildirilir. Söz konusu mükellefler, bahse konu ay başından itibaren kağıt ortamında defter tutamazlar, kağıt ortamında tuttukları defterler hiç tutulmamış sayılır. 

 

• 6- E-Defter Uygulamasına Dahil Olacaklar, Dahil Olmaları Gereken Aydan İtibaren Kağıt Ortamında Defter Tutamayacaklar:

 

Bu Tebliğ kapsamında e-Defter uygulamasına dâhil olanlar, edefter.gov.tr adresinde duyurulan format ve standartlara uygun olarak aylık dönemler itibarıyla e-Defterlerini oluşturmaya ve saklamaya başlayacaklardır. Bu Tebliğ kapsamında e-Defter uygulamasına dahil olan mükellefler dahil (Değişik ibare:RG-21/5/2024-32552) olmaları gereken aydan itibaren söz konusu defterlerini kâğıt ortamında tutamazlar. Bu mükelleflerin kağıt ortamında tuttukları defterler hiç tutulmamış sayılır.

 

• 7- E-Defter Oluşturma Ve Berat Yükleme Süreleri Yeniden Belirlendi:

 

Uygulamadan yararlananlar aylık dönemler halinde oluşturacakları e-Defter ve berat dosyalarını, aşağıda belirtilen sürelerde oluşturmak, NES veya Mali Mühürle zaman damgalı imzalamak/onaylamak ve berat dosyaları e-Defter uygulamasına yüklemek suretiyle Başkanlıkça onaylı halini almak zorundadırlar:

 

1-Defter ve berat dosyalarının ilgili olduğu ayı takip eden (Değişik ibare: RG-21/5/2024-32552) dördüncü ayın 10 uncu günü sonuna kadar,

 

2-Hesap dönemlerinin son ayına ait defter ve berat dosyaları, gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerinin verildiği (Değişik ibare: RG- 21/5/2024-32552) ayı takip eden ayın 10 uncu günü sonuna kadar.

 

3-Dileyen mükellefler, her hesap dönemine ilişkin ilk ayda (hesap dönemi içinde işe başlayanlarda işe başlanılan ayda), tercihlerini e-Defter uygulaması aracılığıyla elektronik ortamda bildirmeleri şartıyla, her bir geçici vergi döneminin aylarına ait e-Defter ve berat dosyalarını her ay için ayrı ayrı olmak üzere, ilgili olduğu geçici vergi dönemine ilişkin geçici vergi beyannamesinin verileceği (Değişik ibare:RG-21/5/2024-32552) ayı takip eden ayın 10 uncu günü sonuna kadar ((Değişik ibare:RG-21/5/2024-32552) hesap döneminin üçüncü geçici vergi dönemini takip eden üç ayına ilişkin ayların defter ve berat dosyalarının gelir vergisi mükelleflerinde gelir vergisi beyannamesinin verileceği (Değişik ibare:RG-21/5/2024-32552) ayı takip eden ayın 10 uncu günü sonuna kadar, kurumlar vergisi mükelleflerinde ise kurumlar vergisi beyannamesinin verileceği (Değişik ibare:RG-21/5/2024-32552) ayı takip eden ayın 10 uncu günü sonuna kadar) oluşturma, NES veya Mali Mühürle imzalama/onaylama ve berat dosyalarını e-Defter uygulamasına yükleyerek Başkanlıkça onaylı halini alma imkânından da yararlanabilirler. Tercihlerini bu bentte belirtilen süre içinde bildirmeyen mükellefler hakkında bu fıkranın 1 ve 2 numaralı bentlerinde belirtilen tarihler esas alınır. Ayrıca yapılan tercih, tercih bildirim süresi içinde yapılan değişiklikler hariç olmak üzere, müteakip hesap dönemlerine ait tüm aylar için geçerlidir. Tercihini geçici vergi dönemi bazında yapan mükelleflerden, defter ve berat dosyalarına ilişkin işlemlerini belirtilen sürede gerçekleştirmeyenler hakkında cezai müeyyidelerin tayininde her bir ay, ayrı ayrı dikkate alınır.

 

Bu fıkrada yer alan açıklamalar çerçevesinde defter ve berat dosyalarını oluşturma, NES veya Mali Mühürle imzalama/onaylama ve Başkanlık onaylı berat dosyalarını alma süreleri aşağıdaki tabloda belirtilmektedir. (Ek cümle:RG-21/5/2024-32552)11 Özel hesap dönemini kullanan mükellefler, tabloda yer alan bilgileri, hesap dönemlerinin başlangıç ve bitiş aylarına uygun olarak dikkate alacaklardır.

 

2024/1 dönemi için oluşturulacak e-Defterlerden başlamak ve bu dönem ile bu dönemi takip eden dönemlere uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir. 

Dönem	Aylık Yükleme Tercihinde Bulunulması Halinde	Geçici Vergi Dönemleri Bazında Yükleme Tercihinde Bulunulması Halinde
Ocak	Mayıs ayının 10'uncu gün sonu	Ocak-Şubat-Mart	Haziran ayının 10'uncu gün sonu
Şubat	Haziran ayının 10'uncu gün sonu
Mart	Temmuz ayının 10'uncu gün sonu
Nisan	Ağustos ayının 10'uncu gün sonu	Nisan-Mayıs-Haziran	Eylül  ayının   10'uncu gün sonu
Mayıs	Eylül ayının 10'uncu gün sonu
Haziran	Ekim ayının 10'uncu gün sonu
Temmuz	Kasım ayının 10'uncu gün sonu	Temmuz-Ağustos-Eylül	Aralık ayının   10'uncu gün sonu
Ağustos	Aralık ayının 10'uncu gün sonu
Eylül	Ocak ayının 10'uncu gün sonu
Ekim	Şubat ayının 10'uncu gün sonu	Ekim-Kasım-Aralık	Gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerinin verileceği ayı izleyen ayın  10'uncu günü sonuna kadar.
Kasım	Mart ayının 10'uncu gün sonu
Aralık	Gelir veya  kurumlar vergisi beyannamelerinin  verileceği ayı izleyen ayın 10'uncu günü sonuna kadar.

• 8- e-Defterlerin “İkincil Kopyalarının” Bildirilmesine Yönelik Yapılan Değişiklik:

Tebliğin “4.4. e-Defter Dosyaları, Berat Dosyaları ve Muhasebe Fişlerinin Muhafaza ve İbrazı” başlıklı bölümünün 4.4.1 numaralı fıkrasının (e) bendinin ilk cümlesinde yer alan “ikincil” ibaresi yürürlükten kaldırılmış, son cümlesinde yer alan “ikincil kopyalarının” ibaresi “kopyaların” şeklinde değiştirilmiş ve (g) bendinde yer alan “ikincil” ibareleri yürürlükten kaldırılmıştır.

 

 

Değişiklik öncesinde, aşağıda yer verilen Tebliğin 4.4.1.(e) bendinde yer alan;

 

 

Şeklindeki belirlemeye dayanılarak, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından çıkarılan 9 Ekim 2020 tarihli “E-Defter Saklama Kullanıcı Kılavuzu” nda yapılan belirlemelere istinaden; e-Defter dosyaları ile bunlara ilişkin berat dosyalarının ikincil kopyalarının Gelir İdaresi Başkanlığı’nın bilgi işlem sistemlerinde saklanmasına ilişkin usul ve esaslar belirlenmişti.

 

Kılavuzun; “4. E-Defter Ve Berat Dosyalarının Gib Sistemlerine Aktarım Zamanı” başlıklı 4. Bölümünde;

 

Denilmektedir.

 

g) e-Defter ve berat dosyalarının (Mülga ibare:RG-21/5/2024-32552) kopyalarının muhafaza işleminin Başkanlıktan izin alan özel entegratörlerin ya da Başkanlığın bilgi işlem sistemlerinde muhafaza edilmesi, mükellefin asıl e-Defter ve berat dosyalarının muhafaza ve ibraz ödevlerini ortadan kaldırmaz. Bu çerçevede e-Defter ve berat dosyalarının yetkili makamlara ibrazı öncelikle ilgili mükelleften yazılı olarak istenecektir. İlgili mükellef tarafından e-Defter dosyaları ile beratlarının yazılı talebe rağmen yetkili makamlara ibraz edilmediğinin veya edilemediğinin tevsikini müteakip, saklama hizmetini veren özel entegratörden Başkanlık aracılığı ile ya da muhafaza işleminin Başkanlık sistemlerinde yapılması halinde ise Başkanlıktan, resmi yazılı talepte bulunularak ilgili e-Defter ve berat dosyalarının (Mülga ibare:RG-21/5/2024-32552) kopyalarının ibrazı istenebilecektir. Bu suretle Başkanlık aracılığı ile özel entegratörden e-Defter dosyaları ve beratlarının ibrazı talep edildiğinde, ilgili özel entegratör ivedilikle (her hal ve şartta talebin tebliğ tarihinden itibaren 15 günlük süreyi aşmayacak şekilde) Başkanlığa talep edilen e-Defter ve berat dosyalarını ibraz etmek mecburiyetindedir. e-Defter ve berat dosyalarının saklama hizmeti verme konusunda Başkanlıktan izin alan özel entegratörlerin listesi edefter.gov.tr adresinde Başkanlık tarafından yayımlanır.
   

• 9- Mücbir Sebep Durumlarında e-Defter Zayi Belgesi Başvuru Şekli ve Süresi:

 

Aynı Tebliğin “7. Diğer Hususlar” başlıklı bölümünün 7.1. numaralı fıkrasında yapılan değişiklikle, Vergi Usul Kanununda yer alan "Mücbir Sebep" halleri nedeniyle e-Defter veya beratlarına ait kayıtlarının bozulması, silinmesi, zarar görmesi veya işlem görememesi ve e-Defter ve berat dosyalarının muhafaza edildiği e-Defter saklama hizmeti veren özel entegratör kuruluşlardan veya Başkanlıktan temin edilemediği durumlarda, söz konusu durumların öğrenilmesinden itibaren tevsik edici bilgi ve belgeleri ile birlikte 30 gün içinde (değişmeden önce bu süre 15 gündü) ticari işletmesinin bulunduğu yerin yetkili mahkemesine başvurarak zayi belgesi verilmesini talep etmeleri gerekecek olup, değişen madde metni aşağıdaki gibidir.